Brussel dé art-nouveaustad

Brussel is een stad met her en der art-nouveaupanden. Door de industrialisering in de 20e eeuw ontstond er een nieuwe klasse, de bourgeoisie. Deze mensen gingen verlangen naar woningen in een goede buurt, in een nieuwe, moderne stijl om zo hun rijkdom, invloed en hun nieuwe levensstijl mee te illustreren. Men zal deze kenmerken dan ook terugvinden in de art-nouveaustijl. De bourgeoisie heeft ook veel geld en gaat dit investeren in diverse projecten. Ze maken van de stad Brussel een stad rijk aan cultuur met een bruisend sociaal leven. De ideeën van de architecten die in de art-nouveaustijl gaan beginnen bouwen komen niet plots uit het niets. Ze gebruiken het verleden als hun inspiratiebron. Ze maken een selectie uit bepaalde stijlen of gebouwen die ze als model kunnen gebruiken, laten zich erdoor inspireren en gebruiken deze in de realisatie van hun eigen ontwerpen. Dit zal ook verklaren waarom art nouveau zo een moeilijke stijl is om te herkennen. De enorme vrijheid die elke architect krijgt om zich uit te drukken zorgt voor zoveel verschillende aspecten ter herkenning van deze stijl. "Het ging namelijk om persoonlijke of individuele interpretaties uit het verleden aangepast aan de noden van de eigen tijd."1 Het begon allemaal met twee woningen. Ze dateren allebei uit 1893. Het eerste gebouw is het huis dat voor Émile Tassel gebouwd werd door Victor Horta. Het tweede huis werd door Paul Hankar gebouwd om er zelf in te gaan wonen. Daarna volgden nog verschillende andere gebouwen van architecten, zoals onder andere Henry van de Velde, Paul Saintenoy,... Ze creëerden gebouwen in Brussel en maakten er stuk voor stuk meesterwerken van.

Eerste generatie art nouveau architecten

De eerste generatie heeft inspiratie gehaald uit werken van mede-architecten die zich bezighielden met andere stijlen. Zoals Siegfrid Bing en zijn atelier in Parijs, maar ook mensen als Joseph Poelaert, de ontwerper van het Justitiepaleis. Deze laatste maakte gebruik van een zeer eclectische, neogotische stijl. Voor dit specifieke ontwerp gebruikte hij elementen uit de antieke architectuur en werkte dit uit op een ingewikkelde manier om zo een heel majestueus gebouw tot stand te laten komen, het Justitiepaleis. Een essentieel element waar ze allen gebruik van maken is de natuur. Vroegere stijlen in de architectuur gebruikten ook reeds natuurelementen maar nooit eerder op zo een bevrijdende manier, met een frisse kijk op de toekomst. "Zowel Hankar als Horta streefden een rationele architectuur na die bevrijd was van alle conventies en klassieke regels en die gedomineerd werd door het idee dat het plan van een gebouw moest worden aangepast aan de bestemming; door het belang dat de gebruikte materialen kregen en door het zoeken naar een originele decoratieve taal."2 De eerste generatie architecten van de art-nouveaustijl zijn Victor Horta, Paul Hankar en Henry Van de Velde. Elk van deze architecten geeft op deze manier zijn eigen twist aan de art-nouveaustijl. Victor Horta gaat zich meer concentreren op het florale, terwijl Paul Hankar naar een meer geometrische stijl gaat buigen en Henry Van de Velde naar de Engelse arts and crafts movement. Ieder van hen staat zo mee aan de basis van art nouveau.

Tweede generatie art nouveau architecten

Na Victor Horta, Paul Hankar en Henry Van de Velde sluiten de tweede generatie architecten van de art nouveau aan. Ze laten zich voornamelijk inspireren door het oeuvre van Paul Hankar en Henry Van de Velde maar ook door deze van hun voorgangers zoals Viollet-le-Duc. Victor Horta gaan ze minder gebruiken als inspiratiebron, zijn interpretatie van de art nouveau was immers zo persoonlijk en zeer moeilijk te evenaren dat ze deze niet naar hun eigen hand konden vormen.

Citaten:

1 Dierkens-Aubry, F en Vandenbreeden, J., Art nouveau in België, architectuur en interieurs, Lannoo, Tielt, 1991, p.23. 

2 Dierkens-Aubry, F en Vandenbreeden, J., Art nouveau in België, architectuur en interieurs, Lannoo, Tielt, 1991, p.10-11